“Expeditie Northern Province”

850 km van Lusaka, 11 uur in de bus.. Voor een lang weekend vertrok ik afgelopen vrijdagochtend naar Kasama in het noorden van Zambia, waar mijn collega VSO-ers Laia, Tadgh, Andrew en Paul wonen en werken. Na vier maanden werd het tijd ze eens op te zoeken.
Met Nederlandse (Randstad)collega Margreet installeerde ik me in de luxe touringcar en was ik klaar voor de grote reis. Het landschap veranderde langzaam van het drukke en chaotische Lusaka, naar een prachtige bergachtige- en groene natuur. Na flink wat pagina’s van mijn boek te hebben gelezen, een aantal zeer verslavende afleveringen van de “Games of Thrones”-serie en een aantal dutjes verder, kwamen we na een lange reis aan in DE provincie stad van het noorden: Kasama!!
We verbleven bij Laia, een gigantisch huis met een grote tuin, waar ze alleen woont. Om haar als blanke vrouw enige bescherming te bieden, wordt ze vergezeld door vier gezellige, en tevens ongevaarlijke (waak)honden.
De plannen voor het weekend waren al helemaal in kannen en kruiken en we zouden deze doorbrengen aan “Lake Tanganyika”, waar de Zambiaanse Luke een privéstrand bezit! Not a bad idea at all!

Lake Tanganyika
Inmiddels is het een beetje traditie geworden jullie wat achtergrond-info te geven over de plekken die ik bezoek hier in Zambia.. dus bij deze wederom dank aan Wikipedia!
Het Tanganyika-meer is het één na grootste én tevens één na diepste meer (maximale diepte van 1 km) van de wereld en is verdeeld over drie landen, nl Zambia, Tanzania en Congo, waar het meer aan grenst. Door de grote variatie en hoeveelheid vis, voorziet het zo’n 100,000 mensen van een inkomen in alle drie de landen en is het nog nauwelijks ontdekt door de Zambiaanse toerist. Dit maakt dat het bij uitstek dé plek is om het drukke stadsleven van Lusaka te ontvluchten en ik samen met de anderen erg uitkeek naar “Zambia’s best kept secret”, oftewel dít strand.

De “expeditie”
Met een wagen vol met benodigdheden zoals voedsel, drank en slaapspullen vertrokken we de volgende ochtend naar Mpulungu, op slechts vijf uur rijden over hobbelige- en soms wat onbegaanbare wegen. Redelijk door elkaar geschud, kwamen we aan in het dorp waar we vervolgens met een boot de rivier zouden oversteken om het strand te bereiken.
Het ‘vakantiegevoel’ werd abrupt onderbroken bij aankomst in het dorp, een typisch ‘Afrikaans’ arm dorp is met lemen huisjes, loslopende geiten en kippen en bovenal primitief. Met mijn Westerse blik zou dit een bevestiging zijn van de beelden die wij in Europa te zien krijgen, want voor een leek is dit Afrika! We besloten de benen te strekken en de laatste meters naar de eindbestemming te voet te doen en niet eerder had ik deze kant van Zambia zo dichtbij ervaren. Ik werd er even stil van..

“Hi Muzungu”  
Het werd mij snel duidelijk dat men hier wel gewend is aan de blanke medeburger, want zodra we het dorp binnenliepen, kwamen er vanuit alle kanten tientallen kinderen enthousiast aangerend en begroette ons met “Muzungu, Muzungu” (lees:blanke). Nieuwsgierig en giebelend liepen er een aantal kinderen met ons mee en voor we het wisten waren we omringd door tientallen prachtige kleine mensjes, die ons met grote pretoogjes en brede glimlachen aankeken. Al zwaaiend naar de dorpelingen voelde ik me een koningin, een popster en samen met de anderen waren wij ineens één grote attractie geworden!
Een jonge vrouw kwam naar me toegerend met haar pasgeboren baby in haar armen en trots drukte ze deze in mijn handen: “My baby, my baby”! Met waterige ogen en een kind in mijn armen, besefte ik dat ook deze baby net zoals alle andere kinderen in het dorp een niet geheel zorgeloze toekomst tegemoet gaat..

“It’s a girl”  
Minder geluk heb je hier in Zambia als je in een arm dorp als deze als meisje wordt geboren. Arme- en traditionele families zien dochters vaak als economische last. Een huwelijk biedt uitkomst, want de Zambiaanse traditie schrijft voor dat een man niet alleen zorgt voor zijn bruid, maar ook voor zijn schoonfamilie. Een jonge uithuwelijking is hiervan dus een logisch gevolg. Heel ernstig, want zij mag niet meer naar school, ze loopt gezondheidsgevaar doordat ze jong zwanger wordt en ze is kwetsbaar voor misbruik en mishandeling. In de Zambiaanse wet is vastgelegd dat meisjes vóór hun 21e niet mogen trouwen, maar in de praktijk is het vooral op het Zambiaanse platteland algemeen gebruik dat meisjes bij de start van de pubertijd worden uitgehuwelijkt!
En zo ook in dit dorp niet anders dan grote families met jonge moeders..

De blanke waarheid?
De eerste associatie bij het zien van een blank mens is geld, iets wat ik hier in Zambia regelmatig ervaar en waar ik inmiddels redelijk aan gewend geraakt ben. Bijna zou ik zeggen: “Waar is het mis gegaan?” en ik merk dat hoe langer ik hier ben, ik sceptischer word over de juiste vormen van ontwikkelingswerk. Zo hebben vele NGO’s de afgelopen jaren hard hun best gedaan een dorp als deze te veranderen, hebben wellicht scholen gebouwd en hiervoor materiaal gegeven. Dit alles ‘op zijn Westers’, want doet de gemiddelde ontwikkelingsorganisatie niet wat zij dénken dat Zambianen nodig hebben? Hebben wij het in het Westen wel begrepen en moeten we niet vrágen wat men écht nodig heeft? Iedereen heeft wel een oplossing voor armoede, maar wat heb je aan een potlood en een schrift als een dagelijkse maaltijd nog een uitdaging is? Zo zegt mijn VSO-collega altijd: “Alles wat gratis is, is van geen waarde” en dat begin ik ook in te zien.

“Luke’s Beach”
Ik voelde me als in een aflevering van ‘Expeditie Robinson’ toen ik met mijn rugzakje samen met de anderen het onbewoonde strand bereikte. “Luke’s Beach” is een prachtige plek, met drie lodges die uitkijken over de rivier. Er is niet veel luxe en geen elektriciteit en stromend water, maar op deze plek heeft een mens ook niet veel nodig! Luke opereert samen met de locals en heeft dit strand een aantal jaar geleden gekocht van de chief van het dorp, met de voorwaarde dat de dorpelingen ook van het strand gebruik kunnen maken. Doordat Luke de ‘Bemba’-taal spreekt en hij de locals in alle opzichten betrekt in zijn lodge, heeft hij de afgelopen jaren een goede en gelijkwaardige band met ze opgebouwd.
De rest van de dagen op het strand bestonden uit zwemmen in het meer, vis grillen en heerlijk eten en drinken, genieten van de zonsondergang en de mooie sterrenhemel en vooral veel gezelligheid met elkaar.. niets minder dan genieten dus! Ook hebben we op de terugweg de ‘Kalombo Falls”bezocht (zie foto’s). Mijn Zambiaanse leven bestaat uit grote contrasten, waarbij ik me zeker realiseer dat ik very very lucky ben!

Dance4Life
Vorige week was ik live getuigen van het “Dance4Life”-project dat samen met de steun van Vodafone werd gehouden op de school van het SOS kinderdorp hier in Lusaka. De Nederlandse organisatie werkt samen met jongeren aan een wereld zonder aids en doen dit middels seksuele voorlichting en inspireren jongeren door muziek en dans te gebruiken. Hiernaast motiveren ze de jongeren hiermee zelf in actie te komen. De voorlichting bestaat uit verschillende fasen en is één daarvan dé Dance4Life-dance, die ze over heel de wereld op dezelfde wijze doen. Een geweldige middag, want Zambianen en muziek en dans, is bij uitstek zorgen voor FUN!

Change of placement
Na een heerlijk weekend is het deze week even aanpoten. Zo heb ik twee dagen om de laatste overdracht te doen en mijn plannen af te ronden. Ik begin namelijk vanaf volgende week aan een nieuwe opdracht bij een nieuwe organisatie, namelijk de “Chamber of Small and Medium Business Associations”, oftewel de Zambiaanse Kamer van Koophandel.
Ruim twee weken geleden werd ik door de Country Director van VSO benaderd voor een nieuwe opdracht. Daar waar ik nog altijd in de veronderstelling was dat ik 6 maanden bij ZANEYO zou werken, kreeg ik ineens een lastig vraagstuk voorgeschoteld. Na vier maanden bij de organisatie, word ik nog altijd beperkt in het uitwerken van mijn plannen, door de beperkte financiële middelen en de lage capaciteit van de organisatie. Hoewel ik stappen heb gemaakt, wat veranderingen heb kunnen aanbrengen in de werkwijzen, de strategie en het beleid van de organisatie, bleef de vraag voor VSO hoe duurzaam deze impact is. De organisatie is enorm gegroeid afgelopen maanden, maar is financieel gezien nog altijd onstabiel. Hierdoor kan ik niet de impact maken die de organisatie nodig heeft en is het de vraag in hoeverre mijn plannen op lange termijn nog worden doorgevoerd.

Ik vond het idee om mijn opdracht op te geven, waarvoor ik me de afgelopen maanden hard heb ingezet, even wennen. Vooral vond ik het lastig om mijn manager, tevens collega Rodney te moeten teleurstellen. Buiten dat ik werkte voor de organisatie, was ik er vooral voor hem en bewonderde ik hem voor zijn passie en droom om ZANEYO tot een succes te maken. Desondanks is deze nieuwe opdracht voor goed voor mijn ontwikkeling en ervaring.
Ik kijk er naar uit te starten in een nieuwe, stabielere werkomgeving en hoop dat ik snel een duidelijk beeld krijg van mijn concrete opdracht hier. Tot nu toe is deze nog niet precies duidelijk. Eerst is het uitkijken naar komend weekend, want vrijdag staat mijn volgende trip op de agenda: Tanzania en Zanzibar.. here I come! Zei ik niet al eerder dat ik SO SO Lucky ben??

X Minoek